चित्त

හින්දි

නිරුක්තිය

Borrowed from සංස්කෘත चित्त (citta).

උච්චාරණය

• (Delhi) IPA^(key): /t͡ʃɪt̪t̪/, [t͡ʃɪt̪(ː)]

නාම පදය

चित्त (citt) පුරුෂ ලිංග (Urdu spelling چت)

1. mind
2. heart

වරනැඟීම

Declension of चित्त (masc cons-stem)

	singular	plural
direct	चित्त citt	चित्त citt
oblique	चित्त citt	चित्तों cittõ
vocative	चित्त citt	चित्तो citto

සමාන පද

• (mind): मन (man), जी (jī)
• (heart): दिल (dil), हृदय (hŕday)

මූලාශ්‍ර

• Bahri, Hardev (1989), “चित्त”, in Siksarthi Hindi-Angrejhi Sabdakosa [Learners' Hindi-English Dictionary], Delhi: Rajpal & Sons.
• Dāsa, Śyāmasundara (1965–1975), “चित्त”, in w:hi:हिंदी शब्दसागर [හින්දි ශබ්ද සාගරය], Kashi [Varanasi]: Nagari Pracarini Sabha
• Platts, John T. (1884), “चित्त”, in A dictionary of Urdu, classical Hindi, and English [උර්දු, classical හින්දි, සහ ඉංග්‍රීසි ශබ්දකෝෂය], London: W. H. Allen & Co.
• McGregor, Ronald Stuart (1993), “चित्त”, in The Oxford Hindi-English Dictionary [ඔක්ස්ෆර්ඩ් හින්දි-ඉංග්‍රීසි ශබ්දකෝෂය], London: Oxford University Press

Nepali

උච්චාරණය

• IPA^(key): [t͡sit̪̚t̪ʌ]
• Phonetic Devanagari: चित्त

නාම පදය

चित्त (citta)

1. mind, thought
2. feeling; emotion
3. sympathy, compassion

මූලාශ්‍ර

• “चित्त”, in नेपाली बृहत् शब्दकोश (nepālī br̥hat śabdakoś) [Comprehensive Nepali ශබ්දකෝෂය], කත්මන්ඩු: Nepal Academy, 2018
• Schmidt, Ruth L. (1993), “चित्त”, in නූතන Nepali ප්‍රායෝගික ශබ්දකෝෂය, Ratna Sagar

පාලි

වෙනත් ආකාර

වෙනත් අක්ෂරක්‍රම භාවිතයෙන්

• citta (ලතින් අක්ෂරක්‍රමය)
• 𑀘𑀺𑀢𑁆𑀢 (බ්‍රාහ්මී අක්ෂරක්‍රමය)
• চিত্ত (Bengali අක්ෂරක්‍රමය)
• චිත‍්ත (සිංහල අක්ෂරක්‍රමය)
• စိတ္တ or ၸိတ္တ or ၸိတ်တ (Burmese අක්ෂරක්‍රමය)
• จิตฺต or จิตตะ (තායි අක්ෂරක්‍රමය)
• ᨧᩥᨲ᩠ᨲ (Tai Tham අක්ෂරක්‍රමය)
• ຈິຕ຺ຕ or ຈິຕຕະ (Lao අක්ෂරක්‍රමය)
• ចិត្ត (Khmer අක්ෂරක්‍රමය)
• 𑄌𑄨𑄖𑄴𑄖 (Chakma අක්ෂරක්‍රමය)

නිරුක්තිය

From සංස්කෘත चित्त (citta).

නාම පදය

चित्त නපුංසක ලිංග

1. Devanagari අක්ෂරක්‍රමය භාවිතා කොට ලියන ලද citta

වරනැඟීම

"चित्त" සඳහා වරනැඟීම් වගුව (neuter)

විභක්ති \ ඒකවචන, බහුවචන	ඒකවචන	බහුවචන
පෙර විබත් (ප්‍රථමා)	चित्तं (cittaṃ)	चित्तानि (cittāni)
Accusative (second)	चित्तं (cittaṃ)	चित्तानि (cittāni)
Instrumental (third)	चित्तेन (cittena)	चित्तेहि (cittehi) or चित्तेभि (cittebhi)
Dative (fourth)	चित्तस्स (cittassa) or चित्ताय (cittāya) or चित्तत्थं (cittatthaṃ)	चित्तानं (cittānaṃ)
අවදි විබත් (පඤ්චමී)	चित्तस्मा (cittasmā) or चित्तम्हा (cittamhā) or चित्ता (cittā)	चित्तेहि (cittehi) or चित्तेभि (cittebhi)
Genitive (sixth)	चित्तस्स (cittassa)	चित्तानं (cittānaṃ)
Locative (seventh)	चित्तस्मिं (cittasmiṃ) or चित्तम्हि (cittamhi) or चित्ते (citte)	चित्तेसु (cittesu)
අලප් විබත් (ආලපන)	चित्त (citta)	चित्तानि (cittāni)

සංස්කෘත

වෙනත් අක්ෂරක්‍රම

වෙනත් අක්ෂරක්‍රම භාවිතයෙන්

• চিত্ত (Assamese අක්ෂරක්‍රමය)
• ᬘᬶᬢ᭄ᬢ (Balinese අක්ෂරක්‍රමය)
• চিত্ত (Bengali අක්ෂරක්‍රමය)
• 𑰓𑰰𑰝𑰿𑰝 (Bhaiksuki අක්ෂරක්‍රමය)
• 𑀘𑀺𑀢𑁆𑀢 (බ්‍රාහ්මී අක්ෂරක්‍රමය)
• စိတ္တ (Burmese අක්ෂරක්‍රමය)
• ચિત્ત (Gujarati අක්ෂරක්‍රමය)
• ਚਿਤ੍ਤ (Gurmukhi අක්ෂරක්‍රමය)
• 𑌚𑌿𑌤𑍍𑌤 (Grantha අක්ෂරක්‍රමය)
• ꦕꦶꦠ꧀ꦠ (Javanese අක්ෂරක්‍රමය)
• 𑂒𑂱𑂞𑂹𑂞 (Kaithi අක්ෂරක්‍රමය)
• ಚಿತ್ತ (Kannada අක්ෂරක්‍රමය)
• ចិត្ត (Khmer අක්ෂරක්‍රමය)
• ຈິຕ຺ຕ (Lao අක්ෂරක්‍රමය)
• ചിത്ത (Malayalam අක්ෂරක්‍රමය)
• ᢜᡳᢠᢠᠠ (Manchu අක්ෂරක්‍රමය)
• 𑘓𑘱𑘝𑘿𑘝 (Modi අක්ෂරක්‍රමය)
• ᢋᢈᢐᢐᠠ᠋ (මොංගෝලියානු අක්ෂරක්‍රමය)
• 𑦳𑧒𑦽𑧠𑦽 (Nandinagari අක්ෂරක්‍රමය)
• 𑐔𑐶𑐟𑑂𑐟 (Newa අක්ෂරක්‍රමය)
• ଚିତ୍ତ (Odia අක්ෂරක්‍රමය)
• ꢗꢶꢡ꣄ꢡ (Saurashtra අක්ෂරක්‍රමය)
• 𑆖𑆴𑆠𑇀𑆠 (Sharada අක්ෂරක්‍රමය)
• 𑖓𑖰𑖝𑖿𑖝 (Siddham අක්ෂරක්‍රමය)
• චිත‍්ත (සිංහල අක්ෂරක්‍රමය)
• 𑩡𑩑𑩫 𑪙𑩫 (Soyombo අක්ෂරක්‍රමය)
• 𑚏𑚮𑚙𑚶𑚙 (Takri අක්ෂරක්‍රමය)
• சித்த (දෙමළ අක්ෂරක්‍රමය)
• చిత్త (Telugu අක්ෂරක්‍රමය)
• จิตฺต (තායි අක්ෂරක්‍රමය)
• ཙི་ཏྟ (Tibetan අක්ෂරක්‍රමය)
• 𑒔𑒱𑒞𑓂𑒞 (Tirhuta අක්ෂරක්‍රමය)
• 𑨣𑨁𑨙𑩇𑨙 (Zanabazar Square අක්ෂරක්‍රමය)

නිරුක්තිය

Ultimately from ප්‍රොටෝ-ඉන්දු-යුරෝපීය *kʷeyt- (“to notice”). මෙම නිරුක්ති අයිතමය අසම්පූර්ණ ය. මෙම යෙදුමේ සම්භවය ගැන පැහැදිලි කිරීමෙන් ඔබට ද සහාය විය හැකිය.

උච්චාරණය

• (Vedic) IPA^(key): /t͡ɕit.tɐ́/, [t͡ɕit̚.tɐ́]
• (Classical Sanskrit) IPA^(key): /ˈt͡ɕit̪.t̪ɐ/, [ˈt͡ɕit̪̚.t̪ɐ]
• Hyphenation: चित्‧त

නාම පදය

चित्त (cittá) stem, නපුංසක ලිංග

1. thinking
2. reflecting
3. imagining
4. thought
5. intention, aim, wish
6. memory
7. intelligence
8. reason
9. heart
10. mind

Descendants

Terms inherited from चित्त (citta)

• Dardic:
  • Kalasha: čit
  • කාෂ්මීරි: ژێتھ (ċeth)
  • Khowar: چیت (čīt)
  • → Proto-Nuristani:
    • Kamkata-viri: čit
    • Prasuni: čīt
    • Waigali: čīt
• පාලි: citta
  • → බුරුම: စိတ် (cit)
  • → මැලේ: cita, cipta
    • → ඉන්දුනීසියානු: cita, cipta
  • → Khmer: ចិត្ត (cət)
• ප්‍රාකෘත: 𑀘𑀺𑀢𑁆𑀢 (citta)
  • Central:
    • Ardhamagadhi Prakrit:
      • Old Awadhi: चीत (cīta)
        • ⇒ Old Awadhi: चितवइ (citavaï)
    • Sauraseni Prakrit:
      • Hindustani: cīt, cītnā
        • හින්දි: चीत, चितना, चिताना (citānā)
        • උර්දු: چِیت (cīt), چِیتنَا (cītnā), چِتَانَا (citānā)
  • Eastern:
    • Magadhi Prakrit:
      • Assamese: চিত (sit)
      • බෙංගාලි: চিৎ (cit)
        • ⇒ බෙංගාලි: চেতান (cetan)
      • බිහාරී:
        • Maithili: चित (cit)
  • Northern:
    • Khasa Prakrit:
      • Central Pahari:
        • Kumaoni: चित (cit)
      • Eastern Pahari:
        • ⇒ Nepali: चिताउनु (citāunu)
  • Northwestern:
    • Paisaci Prakrit:
      • Takka Apabhramsa:
        • Punjabi: cití

          Gurmukhi අක්ෂරක්‍රමය: ਚਿਤਿ

          Shahmukhi අක්ෂරක්‍රමය: چِتِ

      • Vracada Apabhramsa:
        • සින්ධි: citu

          අරාබි අක්ෂරක්‍රමය: چِتُ

          දේවනාගරි අක්ෂරක්‍රමය: चितु

          • ⇒ සින්ධි: citavaṇu

            අරාබි අක්ෂරක්‍රමය: چِتَوَڻُ

            දේවනාගරි අක්ෂරක්‍රමය: चितवणु

  • Southern:
    • Helu Prakrit:
      • දිවෙහි: ހިތް (hit̊)
      • සිංහල: සිත, හිත
  • Western:
    • Sauraseni Prakrit:
      • ගුජරාටි: ચિત (cit), ચિતડું (citḍũ)
        • ⇒ ගුජරාටි: ચિતવું (citvũ)
      • Old Marwari: चित (cit)

Terms borrowed from चित्त (citta)

• → Punjabi: ਚਿੱਤ (citta)
• → හින්දි: चित्त (citt)
• → Nepali: चित्त (citta)
• → තෙලිඟු: చిత్తము (cittamu)

මූලාශ්‍ර

• Monier Williams (1899), “चित्त”, in සංස්කෘත–ඉංග්‍රීසි ශබ්දකෝශය, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, OCLC 458052227, page 395.