वैद्य

අමතර අවධානයට: विद्या

හින්දි

නිරුක්තිය

Learned borrowing from සංස්කෘත वैद्य (vaidya), from Vedic Sanskrit वेद (veda).

උච්චාරණය

• (Delhi) IPA^(key): /ʋɛːd̪.jᵊ/

නාම පදය

वैद्य (vaidya) පුරුෂ ලිංග (Urdu spelling ویدیہ)

1. physician, doctor (Ayurvedic medicine)

   Synonyms: चिकित्सक (cikitsak), डॉक्टर (ḍŏkṭar), (Arabic medicine) हकीम (hakīm)

   यदि आपका स्वास्थ्य सुधर नहीं करता, वैद्य के पास जाना पड़ेगा।

   yadi āpkā svāsthya sudhar nahī̃ kartā, vaidya ke pās jānā paṛegā.

   If your health does not improve, you will have to visit a doctor.

වරනැඟීම

Declension of वैद्य (masc cons-stem)

	singular	plural
direct	वैद्य vaidya	वैद्य vaidya
oblique	वैद्य vaidya	वैद्यों vaidyõ
vocative	वैद्य vaidya	वैद्यो vaidyo

මූලාශ්‍ර

• Platts, John T. (1884), “वैद्य”, in A dictionary of Urdu, classical Hindi, and English [උර්දු, classical හින්දි, සහ ඉංග්‍රීසි ශබ්දකෝෂය], London: W. H. Allen & Co.

Marathi

නිරුක්තිය

Learned borrowing from සංස්කෘත वैद्य (vaidya).

උච්චාරණය

• IPA^(key): /ʋəid̪.jə/

නාම පදය

वैद्य (vaidya) පුරුෂ ලිංග

1. physician

වරනැඟීම

Declension of वैद्य (masc cons-stem)
direct singular	वैद्य vaidya
direct plural	वैद्य vaidya
	singular एकवचन		plural अनेकवचन
nominative प्रथमा	वैद्य vaidya		वैद्य vaidya
oblique सामान्यरूप	वैद्या vaidyā		वैद्यां- vaidyān-
acc. / dative द्वितीया / चतुर्थी	वैद्याला vaidyālā		वैद्यांना vaidyānnā
ergative	वैद्याने, वैद्यानं vaidyāne, vaidyāna		वैद्यांनी vaidyānnī
instrumental	वैद्याशी vaidyāśī		वैद्यांशी vaidyānśī
locative सप्तमी	वैद्यात vaidyāt		वैद्यांत vaidyāt
vocative संबोधन	वैद्या vaidyā		वैद्यांनो vaidyānno
Oblique Note: The oblique case precedes all postpositions. There is no space between the stem and the postposition. Locative Note: -त (-ta) is a postposition.

Genitive declension of वैद्य (masc cons-stem)
	masculine object पुल्लिंगी कर्म		feminine object स्त्रीलिंगी कर्म		neuter object नपुसकलिंगी कर्म		oblique सामान्यरूप
	singular एकवचन	plural अनेकवचन	singular एकवचन	plural अनेकवचन	singular* एकवचन	plural अनेकवचन
singular subject एकवचनी कर्ता	वैद्याचा vaidyāċā	वैद्याचे vaidyāċe	वैद्याची vaidyācī	वैद्याच्या vaidyācā	वैद्याचे, वैद्याचं vaidyāċe, vaidyāċa	वैद्याची vaidyācī	वैद्याच्या vaidyācā
plural subject अनेकवचनी कर्ता	वैद्यांचा vaidyānċā	वैद्यांचे vaidyānċe	वैद्यांची vaidyāñcī	वैद्यांच्या vaidyāncā	वैद्यांचे, वैद्यांचं vaidyānċe, vaidyānċa	वैद्यांची vaidyāñcī	वैद्यांच्या vaidyāñcā
* Note: Word-final ए (e) in neuter words is alternatively written with the anusvara and pronounced as अ (a). Oblique Note: For most postpostions, the oblique genitive can be optionally inserted between the stem and the postposition.

මූලාශ්‍ර

• Berntsen Date, Molesworth, Tulpule/Feldhaus Vaze (2022), “वैद्य”, in Digital Dictionaries of South Asia [Combined Marathi Dictionaries]

Nepali

නිරුක්තිය

Learned borrowing from සංස්කෘත वैद्य (vaidya).

උච්චාරණය

• IPA^(key): [bʌi̯d̪d̪e]
• Phonetic Devanagari: बैद्य

නාම පදය

वैद्य (vaidya)

1. a doctor in the ayurvedic medical tradition

මූලාශ්‍ර

• සැකිල්ල:R:ne:DDSA

සංස්කෘත

වෙනත් අක්ෂරක්‍රම

වෙනත් අක්ෂරක්‍රම භාවිතයෙන්

• ৱৈদ্য (Assamese අක්ෂරක්‍රමය)
• ᬯᬿᬤ᭄ᬬ (Balinese අක්ෂරක්‍රමය)
• বৈদ্য (Bengali අක්ෂරක්‍රමය)
• 𑰪𑰹𑰟𑰿𑰧 (Bhaiksuki අක්ෂරක්‍රමය)
• 𑀯𑁃𑀤𑁆𑀬 (බ්‍රාහ්මී අක්ෂරක්‍රමය)
• ဝဲဒျ (Burmese අක්ෂරක්‍රමය)
• વૈદ્ય (Gujarati අක්ෂරක්‍රමය)
• ਵੈਦ੍ਯ (Gurmukhi අක්ෂරක්‍රමය)
• 𑌵𑍈𑌦𑍍𑌯 (Grantha අක්ෂරක්‍රමය)
• ꦮꦻꦢꦾ (Javanese අක්ෂරක්‍රමය)
• 𑂫𑂶𑂠𑂹𑂨 (Kaithi අක්ෂරක්‍රමය)
• ವೈದ್ಯ (Kannada අක්ෂරක්‍රමය)
• វៃទ្យ (Khmer අක්ෂරක්‍රමය)
• ໄວທ຺ຍ (Lao අක්ෂරක්‍රමය)
• വൈദ്യ (Malayalam අක්ෂරක්‍රමය)
• ᠸᠠᡳᡩᠶᠠ (Manchu අක්ෂරක්‍රමය)
• 𑘪𑘺𑘟𑘿𑘧 (Modi අක්ෂරක්‍රමය)
• ᠸᠧᠧᢑᠶ᠎ᠠ (Mongolian අක්ෂරක්‍රමය)
• 𑧊𑧛𑦿𑧠𑧇 (Nandinagari අක්ෂරක්‍රමය)
• 𑐰𑐿𑐡𑑂𑐫 (Newa අක්ෂරක්‍රමය)
• ଵୈଦ୍ଯ (Odia අක්ෂරක්‍රමය)
• ꢮꣀꢣ꣄ꢫ (Saurashtra අක්ෂරක්‍රමය)
• 𑆮𑆽𑆢𑇀𑆪 (Sharada අක්ෂරක්‍රමය)
• 𑖪𑖹𑖟𑖿𑖧 (Siddham අක්ෂරක්‍රමය)
• වෛද්‍ය (සිංහල අක්ෂරක්‍රමය)
• 𑩾𑩗𑩭 𑪙𑩻 (Soyombo අක්ෂරක්‍රමය)
• 𑚦𑚳𑚛𑚶𑚣 (Takri අක්ෂරක්‍රමය)
• வைத்³ய (දෙමළ අක්ෂරක්‍රමය)
• వైద్య (Telugu අක්ෂරක්‍රමය)
• ไวทฺย (තායි අක්ෂරක්‍රමය)
• ཝཻ་དྱ (Tibetan අක්ෂරක්‍රමය)
• 𑒫𑒻𑒠𑓂𑒨 (Tirhuta අක්ෂරක්‍රමය)
• 𑨭𑨇𑨛𑩇𑨪 (Zanabazar Square අක්ෂරක්‍රමය)

නිරුක්තිය

සැකිල්ල:vrd-ya, සැකිල්ල:sa-root

උච්චාරණය

• (Vedic) IPA^(key): /ʋɑ́ːjd.jɐ/
• (Classical Sanskrit) IPA^(key): /ˈʋɑjd̪.jɐ/

නාම විශේෂණ පදය

वैद्य (vaídya) stem

1. versed in science, learned
2. relating or belonging to the Vedas, conformable to the Vedas
3. medical, medicinal, relating to medicine

වරනැඟීම

Masculine a-stem declension of वैद्य (vaidya)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	वैद्यः vaidyaḥ	वैद्यौ / वैद्या¹ vaidyau / vaidyā¹	वैद्याः / वैद्यासः¹ vaidyāḥ / vaidyāsaḥ¹
Vocative	वैद्य vaidya	वैद्यौ / वैद्या¹ vaidyau / vaidyā¹	वैद्याः / वैद्यासः¹ vaidyāḥ / vaidyāsaḥ¹
Accusative	वैद्यम् vaidyam	वैद्यौ / वैद्या¹ vaidyau / vaidyā¹	वैद्यान् vaidyān
Instrumental	वैद्येन vaidyena	वैद्याभ्याम् vaidyābhyām	वैद्यैः / वैद्येभिः¹ vaidyaiḥ / vaidyebhiḥ¹
Dative	वैद्याय vaidyāya	वैद्याभ्याम् vaidyābhyām	वैद्येभ्यः vaidyebhyaḥ
Ablative	वैद्यात् vaidyāt	वैद्याभ्याम् vaidyābhyām	वैद्येभ्यः vaidyebhyaḥ
Genitive	वैद्यस्य vaidyasya	वैद्ययोः vaidyayoḥ	वैद्यानाम् vaidyānām
Locative	वैद्ये vaidye	वैद्ययोः vaidyayoḥ	वैद्येषु vaidyeṣu
Notes	¹Vedic

Feminine ā-stem declension of वैद्या (vaidyā)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	वैद्या vaidyā	वैद्ये vaidye	वैद्याः vaidyāḥ
Vocative	वैद्ये vaidye	वैद्ये vaidye	वैद्याः vaidyāḥ
Accusative	वैद्याम् vaidyām	वैद्ये vaidye	वैद्याः vaidyāḥ
Instrumental	वैद्यया / वैद्या¹ vaidyayā / vaidyā¹	वैद्याभ्याम् vaidyābhyām	वैद्याभिः vaidyābhiḥ
Dative	वैद्यायै vaidyāyai	वैद्याभ्याम् vaidyābhyām	वैद्याभ्यः vaidyābhyaḥ
Ablative	वैद्यायाः / वैद्यायै² vaidyāyāḥ / vaidyāyai²	वैद्याभ्याम् vaidyābhyām	वैद्याभ्यः vaidyābhyaḥ
Genitive	वैद्यायाः / वैद्यायै² vaidyāyāḥ / vaidyāyai²	वैद्ययोः vaidyayoḥ	वैद्यानाम् vaidyānām
Locative	वैद्यायाम् vaidyāyām	वैद्ययोः vaidyayoḥ	वैद्यासु vaidyāsu
Notes	¹Vedic ²Brāhmaṇas

Neuter a-stem declension of वैद्य (vaidya)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	वैद्यम् vaidyam	वैद्ये vaidye	वैद्यानि / वैद्या¹ vaidyāni / vaidyā¹
Vocative	वैद्य vaidya	वैद्ये vaidye	वैद्यानि / वैद्या¹ vaidyāni / vaidyā¹
Accusative	वैद्यम् vaidyam	वैद्ये vaidye	वैद्यानि / वैद्या¹ vaidyāni / vaidyā¹
Instrumental	वैद्येन vaidyena	वैद्याभ्याम् vaidyābhyām	वैद्यैः / वैद्येभिः¹ vaidyaiḥ / vaidyebhiḥ¹
Dative	वैद्याय vaidyāya	वैद्याभ्याम् vaidyābhyām	वैद्येभ्यः vaidyebhyaḥ
Ablative	वैद्यात् vaidyāt	वैद्याभ्याम् vaidyābhyām	वैद्येभ्यः vaidyebhyaḥ
Genitive	वैद्यस्य vaidyasya	वैद्ययोः vaidyayoḥ	वैद्यानाम् vaidyānām
Locative	वैद्ये vaidye	वैद्ययोः vaidyayoḥ	वैद्येषु vaidyeṣu
Notes	¹Vedic

නාම පදය

वैद्य (vaidya) stem, පුරුෂ ලිංග

1. a learned man, Pandit
2. follower of the Vedas, well-versed in the Vedas
3. an expert
4. skilled in the art of healing
5. physician, doctor

වරනැඟීම

Masculine a-stem declension of वैद्य (vaidya)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	वैद्यः vaidyaḥ	वैद्यौ / वैद्या¹ vaidyau / vaidyā¹	वैद्याः / वैद्यासः¹ vaidyāḥ / vaidyāsaḥ¹
Vocative	वैद्य vaidya	वैद्यौ / वैद्या¹ vaidyau / vaidyā¹	वैद्याः / वैद्यासः¹ vaidyāḥ / vaidyāsaḥ¹
Accusative	वैद्यम् vaidyam	वैद्यौ / वैद्या¹ vaidyau / vaidyā¹	वैद्यान् vaidyān
Instrumental	वैद्येन vaidyena	वैद्याभ्याम् vaidyābhyām	वैद्यैः / वैद्येभिः¹ vaidyaiḥ / vaidyebhiḥ¹
Dative	वैद्याय vaidyāya	वैद्याभ्याम् vaidyābhyām	वैद्येभ्यः vaidyebhyaḥ
Ablative	वैद्यात् vaidyāt	वैद्याभ्याम् vaidyābhyām	वैद्येभ्यः vaidyebhyaḥ
Genitive	वैद्यस्य vaidyasya	वैद्ययोः vaidyayoḥ	वैद्यानाम् vaidyānām
Locative	वैद्ये vaidye	वैद्ययोः vaidyayoḥ	वैद्येषु vaidyeṣu
Notes	¹Vedic

ව්‍යුත්පන්න යෙදුම්

• दन्तवैद्य (dantavaidya, “dentist”)
• वैद्यक (vaidyaka, “medicinal”)
• वैद्यकीय (vaidyakīya)
• वैद्यक्रिया (vaidyakriyā, “the business of a physician”)
• वैद्यमानिन् (vaidyamānin, “thinking oneself a physician, pretending to be a physician”)
• वैद्यराज् (vaidyarāj, “king among physicians”)
• वैद्यशास्त्र (vaidyaśāstra, “text-book for physicians, treatise on the preparation of medicines”)
• वैद्यायते (vaidyāyate, “become a physician”)

 

Descendants

• පාලි: vejja
• ප්‍රාකෘත: 𑀯𑁂𑀚𑁆𑀚 (vejja)
  • Assamese: বেজ (bez)
  • Middle Bengali: বেজ (beja)
  • Odia: ବେଜ (bejô), ବେଜୁ (beju), ବେଜୁଡ଼ (bejuṛô), ବେଜୁଡ଼ୁ (bejuṛu), ବେଜି (beji)
  • සින්ධි: vej̄u

    අරාබි අක්ෂරක්‍රමය: ويڄُ

    දේවනාගරි අක්ෂරක්‍රමය: वेॼु

  • සිංහල: වෙදා

Borrowed terms

• → Assamese: বৈদ্য (boiiddo) (learned)
• → බෙංගාලි: বৈদ্য (boidyô) (learned)
• → ඉංග්‍රීසි: vaidya
• → හින්දි: वैद्य (vaidya) (learned)
• → කන්නඩ: ವೈದ್ಯ (vaidya) (learned)
• → මලයාලම්: വൈദ്യം (vaidyaṃ)
• → මරාථි: वैद्य (vaidya) (learned)
• → Nepali: वैद्य (vaidya) (learned)
• → සිංහල: වෛද්‍ය (learned)
• → දෙමළ: வயித்தியன் (vayittiyaṉ), வைத்தியன் (vaittiyaṉ)
• → Old Javanese: waidya
• → තෙලිඟු: వైద్యము (vaidyamu), వైద్యుడు (vaidyuḍu)

මූලාශ්‍ර

• Monier Williams (1899), “वैद्य”, in සංස්කෘත–ඉංග්‍රීසි ශබ්දකෝශය, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, OCLC 458052227, page 1022.